سابقه تأسیس اتاقهای بازرگانی در جهان به بیش از ۴۰۰ سال پیش بر میگردد. اولین اتاق بازرگانی جهان در سال ۱۵۹۹ میلادی در شهر بندری مارسی در کشور فرانسه تشکیل شد و مهمترین رویکرد این افراد در سازماندهی این تشکّل مردم نهاد، ساماندهی نیروهای مؤثر اجتماعی به منظور رفع عقبماندگیهای کشور و تأثیرگذاری بر روابط حکومت و مردم جهت نیل به پیشرفت و توسعه بوده است.
سابقه تأسیس اتاقهای بازرگانی در جهان به بیش از ۴۰۰ سال پیش بر میگردد. اولین اتاق بازرگانی جهان در سال ۱۵۹۹ میلادی در شهر بندری مارسی در کشور فرانسه تشکیل شد و مهمترین رویکرد این افراد در سازماندهی این تشکّل مردم نهاد، ساماندهی نیروهای مؤثر اجتماعی به منظور رفع عقبماندگیهای کشور و تأثیرگذاری بر روابط حکومت و مردم جهت نیل به پیشرفت و توسعه بوده است.
و در ایران حدود ۱۳۴ سال پیش (۱۲۶۳ شمسی) این نهاد تشکیل شد.
در آن سال حاج محمدحسن امینالضرب به اتفاق تنی چند از تجّار معتبر و صاحبنام وقت، مجلس «وکلای تجّار» را پایه گذاشتند و برای اولین بار در سال ۱۳۰۵ شمسی نام «اتاق» در ایران مورد استفاده قرار گرفت و «اتاق تجارت» در مهرماه آن سال بر اساس «قانون اتاقهای تجارت» زیر نظر وزارت بازرگانی تشکیل شد. در سال ۱۳۲۰ و با تصویب قانون تشکیل اتاق بازرگانی در مجلس، نام «اتاق بازرگانی» نیز مورد استفاده قرار گرفت.
در سال ۱۳۴۱ اتاق صنایع و معادن هم پدید آمد و در سال ۱۳۴۸ با ادغام اتاق بازرگانی و اتاق صنایع و معادن، «اتاق بازرگانی، صنایع، معادن ایران» پا به عرصه وجود نهاد.
در سال ۱۳۹۰ نیز بر اساس قانون بهبود مستمر محیط کسب و کار، واژه کشاروزی به نام اتاق اضافه شد و نام اتاق به «اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی» تغییر یافت.
قدمت اتاق بوشهر به حدود ۱۲۰ سال میرسد که در اسناد وزارت امور خارجه بریتانیا تحت عنوان «خاطرات بالیوز انگلیسی» به آن پرداخته شده است. این کتاب را زندهیاد حسن زنگنه ترجمه کرده است.
با توجه به نزدیک شدن به روزهای داغ و پر از التهاب انتخابات اتاقهای بازرگانی کشور، لازم است توضیحاتی کوتاه در مورد قانون انتخابات هیأت نمایندگان اتاقها که توسط آنان هیأت رئیسه و ریاست اتاق معرفی و مشخص میشود، داشته باشیم.
انتخابات اتاق هر چهار سال یک بار برای انتخاب هیأت نمایندگان اتاق که پس از شورای عالی نظارت دومین رکن عالی اتاق ایران محسوب میشود، برگزار میگردد.
در شهرستانها، هیأت نمایندگان اتاقها رکن اول به شمار میآیند و اعضای آن از میان بخشهای بازرگانی (۵ نفر)، صنعت (۵ نفر)، معدن (۲ نفر) و کشاورزی (۳ نفر) برای مدت چهار سال انتخاب میگردند.
تعداد داوطلبان عضویت در هیأت نمایندگان اتاقهای شهرستانها حداقل باید دو برابر منتخبان باشد.
از مهمترین وظایف و اختیارات هیأت نمایندگان اتاقهای شهرستانها عبارت است از:
۱- انتخاب اعضاء هیأت رئیسه (یک نفر رئیس، دو نفر نائب رئیس، یک نفر خزانه دار و یک نفر منشی).
۲- انتخاب یک حسابرس و بازرس قانونی عضو جامعه حسابداران رسمی.
۳- تشکیل کمیسیونهای مشورتی.
۴- بحث و بررسی و اظهارنظر پیرامون مسائل اقتصادی و محیط کسب و کار.
۵- بررسی و تصویب گزارش عملکرد و صورتهای مالی و تفریغ بودجه و متمم آن بر اساس گزارش حسابرس و بازرس قانونی.
۶- تصویب برنامههای سالانه پیشنهادی هیأت رئیسه و بودجه و متمم بودجه آنها.
انتخابات حداکثر تا چهار ماه قبل از پایان دوره چهارساله هیأت نمایندگان با تشکیل انجمن نظارت بر انتخابات برگزار میگردد.
انتخابات کلیه اتاقهای شهرستانها در بهمن یا اسفند ماه برگزار میشود و تا پایان اردیبهشت ماه، هیأت نمایندگان هر اتاق، هیأت رئیسه و نمایندگان خود را انتخاب و به اتاق ایران معرفی مینماید.
انتخابات اعضای هیأت نمایندگان اتاقهای شهرستانها به وسیله هیأت نظارت زیر نظر انجمن نظارت بر انتخابات انجام میشود.
انجمن نظارت بر انتخابات مرکب از یک نفر نماینده وزارت صنعت، معدن و تجارت با معرفی وزیر صنعت، معدن و تجارت و چهار نفر نماینده فعال و خوشنام از اتاق ایران با معرفی رئیس اتاق ایران تشکیل میگردد.
انجمن نظارت بر انتخابات حداقل تا ۴۵ روز قبل از تاریخ انتخابات جدید میبایست هیأتی را که کمتر از ۳ نفر نباشد به عنوان هیأت نظارت بر انتخابات شهرستان انتخاب نماید.
اعضای انجمن نظارت و هیأت نظارت نباید داوطلب عضویت در هیأت نمایندگان باشند.
مدت مأموریت انجمن نظارت بر انتخابات از زمان تشکیل تا یک هفته بعد از انتخابات هیأت رئیسه اتاق ایران خواهد بود و بعد از آن مأموریتش به پایان میرسد.
انتخابات اتاقهای شهرستانها طی یک روز از ساعت ۸ صبح الی ۱۸ همان روز در بهمن یا اسفند ماه انجام میشود.
از مهمترین شرایط انتخاب شوندگان:
• داشتن کارت بازرگانی یا کارت عضویت معتبر حقیقی یا حقوقی با حداقل سه سال سابقه.
•عدم محکومیت به مجازاتی که موجب محرومیت از حقوق اجتماعی باشد.
•عدم سابقه ورشکستگی به تقصیر و تقلب
• داوطلب شدن کارکنان دولت و کارکنان اتاقهای بازرگانی مشروط به استعفای آنان از شغل قبلی خود یک ماه پیش از ثبت نام جهت عضویت در هیأت نمایندگان اتاق میباشد.
• داوطلبی که شرایط احراز او توسط هیأت رد شده، میتواند حداکثر ظرف سه روز پس از دریافت نظر هیأت، اعتراض خود را با ذکر دلایل و مستندات به انجمن نظارت بر انتخابات تسلیم نماید که انجمن نیز مکلّف است حداکثر ظرف ۵ روز به موضوع رسیدگی و اظهار نظر نماید.
• مدت تبلیغات انتخاباتی برای کلیه داوطلبان یکسان بوده و ۸ روز قبل از روز اخذ رأی با مراعات دیگر قوانین موضوعه آغاز میگردد و تا ۲۴ ساعت قبل از روز رأیگیری ادامه خواهد داشت و در صورت تخلف از این مهم، انجمن یا هیأت نظارت بر انتخابات میتواند نسبت به ابطال آراء داوطلب متخلف اقدام و مراتب را ظرف ۳ روز کتباً به داوطلب اعلام نماید.
• اخذ رأی و شمارش آراء به تشخیص انجمن نظارت میتواند به صورت دستی یا الکترونیک برگزار شود و آزمایش صحت عملکرد نرمافزار و سختافزار بر عهده انجمن نظارت است.
• انجمن نظارت بر انتخابات پس از تشخیص صحت انتخابات هر یک از اتاقها، نتایج انتخابات را در وبگاه اتاق ایران و یکی از روزنامههای کثیرالانتشار برای اطلاع عموم آگهی و اعتبارنامههای اعضای منتخب را ظرف مدت یک هفته صادر مینماید.
• اعضاء هیأت نمایندگان اتاقها نمیتوانند بیش از دو دوره متوالی عهدهدار سمت ریاست اتاق باشند.
• عضویت و فعالیت در هیأت نمایندگان و هیأترئیسه اتاق افتخاری و قائم به شخص است.
• اعضای هیأت نمایندگان نمیتوانند در مسئولیتهای اداری و اجرایی اتاقها از جمله امور آموزشی و پژوهشی فعالیت نمایند.
• جلسات هیأت نمایندگان اتاقهای شهرستان حداقل یک بار در هر ماه و اتاق ایران هر دو ماه یک بار برگزار خواهد شد.
• هر یک از اعضاء هیأت نمایندگان که در جلسات این هیأت در طول سال سه بار غیبت غیرموجه داشته باشد مستعفی شناخته میشود که این تشخیص با رئیس اتاق مربوطه خواهد بود.
• اعضای هیأت نمایندگان مکلفند در جلساتی که برگزار میشود، فعالانه مشارکت نمایند و در گفتار و رفتار خود شؤون تجاری و آداب عضویت و اخلاق حسنه را رعایت نماید و از هتک حرمت و بیانات غیرمستند بپرهیزند. متخلف در صورت بیتوجهی به دو بار تذکر شفاهی و یک بار تذکر کتبی رئیس جلسه، توسط رئیس اتاق مربوط به کمیسیون انضباطی جهت تصمیم در مورد وی معرفی میگردد تا برابر رأی کمیسیون انضباطی با نامبرده رفتار گردد.